➖➖➖➖➖➖➖➖

*जालना जिल्हा परिषद शिक्षण विभाग*

➖➖➖➖➖➖➖➖

*९ ऑक्टोबर : दिनविशेष - विद्यार्थ्यांसाठी माहितीपूर्ण परिपाठ*

➖➖➖➖➖➖➖➖


प्रिय शिक्षकमित्रांनो आणि विद्यार्थ्यांनो,

जालना जिल्हा परिषदेच्या शिक्षण विभागाच्या वतीने दररोजच्या दिनविशेष उपक्रमांतर्गत आजचा दिवस - ९ ऑक्टोबर - विशेष आहे. हा दिवस तीन महत्त्वपूर्ण घटनांचा साजरा करतो :

*१. जागतिक टपाल दिन (World Post Day)*

*२. भारतीय परराष्ट्र सेवा दिन (Indian Foreign Service Day - IFS)*

*३. भारतीय प्रादेशिक सेना दिन (Indian Territorial Army Day)*

या दिवसांचे महत्त्व समजून घेण्यासाठी आणि विद्यार्थ्यांच्या सामान्य ज्ञान व जीवन दृष्टिकोनाला बळकटी देण्यासाठी शाळेत एक तासाचा उपक्रम राबवा. हा उपक्रम विद्यार्थ्यांना इतिहास, सेवा व जबाबदारी यांचे मूल्य समजेल आणि त्यांना प्रेरणा देईल.

१. या दिवसांचे महत्त्व (५-१० मिनिटे : चर्चा व स्पष्टीकरण)

*जागतिक टपाल दिन :* १८७४ मध्ये युनिव्हर्सल पोस्टल युनियन (UPU) ची स्थापना झाली, ज्यामुळे जगभरातील टपाल सेवा एकसमान झाली. १९६९ पासून हा दिवस साजरा होतो. टपाल सेवा ही लोकांमधील संवादाची जोड आहे, जी सामाजिक-आर्थिक विकासात महत्त्वाची भूमिका बजावते. २०२५ ची थीम : "#PostForPeople: Local Service. Global Reach" - याचा अर्थ स्थानिक सेवा जगाशी जोडणारी. विद्यार्थ्यांना सांगा : टपाल कसे जीवन बदलते, जसे की दूरच्या नातेवाइकांना पत्र पाठवणे किंवा ई-कॉमर्सद्वारे वस्तू मिळवणे.

*भारतीय परराष्ट्र सेवा दिन (IFS) :* १९४६ मध्ये स्वातंत्र्यानंतर स्थापन झालेली ही सेवा भारताच्या आंतरराष्ट्रीय संबंध सांभाळते. जवाहरलाल नेहरू यांनी याची पायाभरणी केली. IFS अधिकारी देशाचे राजदूत, उच्चायुक्त म्हणून काम करतात, जे शांतता, व्यापार व कूटनीतीसाठी महत्त्वाचे आहेत. उदाहरण : ऑपरेशन गंगा (युक्रेनमधून भारतीयांची सुटका). विद्यार्थ्यांना सांगा : हे अधिकारी जगात भारताची प्रतिमा उंचावतात.

भारतीय प्रादेशिक सेना दिन : १९४९ मध्ये सी. राजगोपालाचारी यांनी स्थापन केलेली ही 'नागरिक सेना' आहे. ही अर्धवेळ स्वयंसेवकांची फौज असून, नियमित सेनेला मदत करते - नैसर्गिक आपत्ती, सीमा रक्षण व विकास कार्यात. याने १ किर्ती चक्र, ५ वीर चक्र मिळवले आहेत. विद्यार्थ्यांना सांगा : हे सामान्य नागरिक (डॉक्टर, अभिनेते, उद्योजक) देशसेवेसाठी तयार राहतात.

टिप : या माहितीचे स्लाईड किंवा बोर्डवर दाखवा. विद्यार्थ्यांना प्रश्न विचारा : "टपाल किंवा कूटनीतीशिवाय जग कसे असेल?"

२. उपक्रम (२०-२५ मिनिटे : विद्यार्थी सहभाग)

एक तासात हे उपक्रम राबवा, ज्यामुळे विद्यार्थी सक्रिय राहतील :

टपाल दिनासाठी : पत्रलेखन स्पर्धा - विद्यार्थी काल्पनिक पत्र लिहा (मित्राला किंवा भविष्यातील स्वतःला). किंवा स्टॅम्प प्रदर्शन (घरून स्टॅम्प आणून).

IFS दिनासाठी : भूमिका खेळ (रोल-प्ले) - एक विद्यार्थी 'राजदूत' होऊन शांततेचे संदेश द्या किंवा देशांची नकाशावर चर्चा.

प्रादेशिक सेना दिनासाठी : पोस्टर बनवा किंवा स्लोगन स्पर्धा - "स्वयंसेवक सेना : देशाची धुरी". किंवा छोटा ड्रिल (शिस्तीचे व्यायाम).

एकत्रित उपक्रम : ग्रुपमध्ये 'माझ्या देशसेवेची कल्पना' चर्चा - प्रत्येक गट एक कल्पना सादर करा (उदा. आपत्तीमध्ये मदत).

३. संबंधित व्हिडिओ दाखवा (१० मिनिटे)

शाळेतील प्रोजेक्टर किंवा मोबाईलवर हे व्हिडिओ दाखवा (YouTube वर शोधा, २-५ मिनिटांचे) :

जागतिक टपाल दिन : "World Post Day Marathi Explanation" (UPU चे छोटे व्हिडिओ किंवा मराठीत 'विश्व पोस्ट दिन महत्व' शोधा). यात टपाल इतिहास दाखवला जातो.

IFS दिन : "Indian Foreign Service Day in Marathi" किंवा MEA चे अधिकृत व्हिडिओ (उदा. "IFS Career in Hindi/Marathi" - Drishti IAS). कूटनीतीचे उदाहरण दाखवा.

*प्रादेशिक सेना दिन :* "Territorial Army Day Celebration Video" (भारतीय सेना चॅनेलवर मराठी सबटायटल्ससह). सेनेच्या शौर्यकथा दाखवा.

टिप : व्हिडिओनंतर २ मिनिटे चर्चा : "या व्हिडिओतून काय शिकलात?"

४. सर्जनशील कार्य (१० मिनिटे : घरचौकी)

विद्यार्थ्यांना प्रोत्साहन द्या :

कविता/लेख/कथा लिहा : टपालावर 'पत्राची यात्रा' कथा, IFS वर 'कूटनीतीची जादू' कविता किंवा सेनेवर 'स्वयंसेवकाचे शौर्य' लेख. (मराठीत लिहा, १०० शब्दांत).

रेखाचित्रे काढा : टपाल डाकिया, राजदूताची बैठक किंवा सेनिक ड्रिलचे चित्र.

सल्ला : हे कार्य शाळा मासिकात छापा किंवा प्रदर्शन लावा.

का हा उपक्रम महत्त्वाचा?

हा एक तास विद्यार्थ्यांना केवळ तारखा नव्हे, तर सेवेचे मूल्य शिकवेल. ते सामान्य ज्ञान वाढेल, देशप्रेम जागेल आणि जीवनात जबाबदारीची दृष्टी तयार होईल. जालना जिल्हा परिषदेच्या या उपक्रमाने विद्यार्थी भविष्यातील चांगले नागरिक बनतील.

उपक्रम राबवण्यासाठी सूचना :

वर्ग ५ ते १० साठी योग्य.

शिक्षकांनी फोटो काढून विभागाला पाठवा.

पुढील दिवसासाठी फीडबॅक घ्या.

जय हिंद! जय महाराष्ट्र!

जालना जिल्हा परिषद शिक्षण विभाग

➖➖➖➖➖➖➖➖➖

*माहिती संकलन.*

*सुभाष भडांगे*

*प्राथमिक पदवीधर शिक्षक*

*जि‌.प.कें.प्रा.दाभाडी.*

*तालुका बदनापुर जिल्हा जालना.*

➖➖➖➖➖➖➖➖